Czym są kryptowaluty? Jak działa sieć blockchain? Poznaj podstawy wiedzy o kryptowalutach i rozpocznij swoją przygodę w świecie cyfrowych aktywów!

Zanim zaczęłam o tym czytać, myślałam, że kryptowaluty są niezwykle skomplikowane i dostępne tylko dla osób, które ogarniają programowanie. Bezsprzecznie umiejętności z tego zakresu mogą ułatwić sprawę, ale taka wiedza jest wysoce specjalistyczna i wymaga praktyki. Spokojnie, w świecie krypto nie jest niezbędna!

Jak dużo czasu potrzebujesz na naukę – to wiesz tylko Ty. Ja spróbuję maksymalnie ułatwić sprawę, zaczynając od najbardziej podstawowych informacji, które każdy jest w stanie znaleźć. Jeśli tylko wie, gdzie szukać. 😉

Nie jestem jeszcze specjalistką w temacie, ale regularnie poszerzam swoją wiedzę i wierzę, że wkrótce wspólnie będziemy z sukcesem inwestować w kryptowaluty!

Zaczęło się od Bitcoina…

W 2008 roku Satoshi Nakamoto, którego tożsamości do dziś nie znamy (mógł być to jeden człowiek, jak i cała grupa) stworzył pierwszą kryptowalutę – Bitcoina – wykorzystując m.in. technologię blockchain, kryptografię oraz teorię gier.

Krótkie wyjaśnienie podstawowych pojęć:

Kryptografia – jest to nauka o szyfrowaniu: tworzeniu i łamaniu szyfrów, powstawaniu kryptoanaliz (analizy systemu pod kątem przełamywania zabezpieczeń i szyfrów bez znajomości klucza) oraz odkrywaniu ukrytych informacji. Jej celem jest bezpieczne przechowywanie danych i przesyłanie w taki sposób, by osoby postronne nie były w stanie ich odczytać.

Teoria gier – metoda opracowana w ramach matematyki stosowanej. Pozwala analizować i przewidywać działania uczestników gry, zakładając, że podejmują racjonalne decyzje – nastawione na realizację celów i maksymalizację zysków.

O technologii blockchain przeczytasz w dalszej części artykułu.

Oczywiście teoria gier w kontekście kryptowalut jest na tyle złożona, że wyjaśnimy ją sobie w osobnym artykule. Bądźcie na bieżąco, na pewno w przyszłości rozwinę ten temat w postach na blogu.

Co kryje się pod pojęciem kryptowaluty?

W najprostszym ujęciu jest to cyfrowa forma gotówki. I choć na pozór wydaje się, że pełnią te same funkcje co przelewy bankowe czy PayPal, to jednak są zupełnie odmienne.

Kiedy przesyłasz dowolną informację w Internecie, tworzysz kopię, której oryginał pozostaje wciąż u Ciebie. Zanim powstał Bitcoin i inne kryptowaluty, transakcje pieniężne musiały być kontrolowane przez określony podmiot – bank, instytucję finansową lub innego pośrednika. Kopiowanie pieniędzy jest nielegalne, dlatego tak istotne było, by trzecia strona prowadziła rejestr. Cyfrowe waluty działają na innej zasadzie.

Kryptowaluty i waluty fiat (czyli pieniądz fiducjarny: dolar, euro, złotówka itd.) mają pewne podobieństwa, jak i znaczące różnice. Zapoznaj się z nimi!

Podobieństwa:

• są środkami wymiany, mogą być używane do przechowywania i przekazywania wartości, a więc także do zakupu towarów i usług;
• są legalne i mogą być wykorzystywane zarówno do handlu, jak i inwestycji;
• ich wartość jest regulowana przez różnorodne czynniki ekonomiczne – podaż, popyt, pracę, bezrobocie, kryzysy i wiele innych;
• ich funkcjonowanie opiera się na wzajemnym zaufaniu konsumentów;

Różnice:

• kryptowaluty są zdecentralizowane, waluty fiat scentralizowane;
• kryptowaluty są globalne, waluty fiat lokalne (chociaż niektóre z nich mogą być uznawane jako środek płatniczy w wielu krajach, np. dolar amerykański, euro);
• kryptowaluty są anonimowe, waluty fiat w większości możliwe do namierzenia;
• kryptowaluty są nieodwracalne, płatności walutami fiat można odwrócić;
• w kryptowalutach transakcje odbywają się bez pośrednika, w walutach fiat jest obecność trzeciej strony;

Co się kryje pod pojęciem decentralizacji? Oznacza to, że transakcje są dokonywane bezpośrednio między użytkownikami, nie ma pośrednika czy trzeciej strony jak np. bank. Nie ma określonego podmiotu, autorytetu, który mógłby wpływać na obowiązujące dotychczas reguły i warunki użytkowania. Nie występuje hierarchia, ponieważ każdy posiadacz kryptowalut ma takie same prawa jak inni.

W sytuacji, kiedy Twoje konto w banku zostaje zamrożone lub zablokowane przez atak hakerski, nie możesz wykonywać transakcji. Ktoś zakłócił pracę głównego serwera, a bankowe bazy danych zostały wyczyszczone. Bez kopii zapasowych trudno ustalić salda użytkowników. Tu wspierające są bankowe systemy gwarancyjne, które zabezpieczają pewną kwotę (w Polsce Bankowy Fundusz Gwarancyjny wypłaca całą sumę do 100 000 euro). I choć banki uważane są za bezpieczne, historia zna wiele sytuacji, w których ulokowane tam środki były blokowane, zamrażane lub przejmowane.

Kryptowaluty rozwiązały ten problem, rozpraszając rejestr sald pomiędzy wiele nośników. Dzięki temu są relatywnie odporne na cyberataki lub ingerencję zewnętrznych stron.
Warto jednak mieć na uwadze fakt, że wiele kryptowalut należy do firm i fundacji, dlatego nawet w tak zdecentralizowanym świecie aktywów są też takie, które dają mniej prywatności.

W kontekście bezpieczeństwa – kryptowalut lepiej nie trzymać na giełdach (chyba że aktualnie nimi handlujemy). Pewniejszym wyborem jest osobisty portfel składającym się z klucza publicznego i prywatnego. Opowiem o tym więcej już za chwilę.

Ich globalność umożliwia łatwiejsze, szybsze i tańsze transakcje ogólnoświatowe. W przypadku walut fiat, często musimy dokonywać przewalutowania lub ponosić dodatkowe koszty za przelewy za granicą.

Kryptowaluty są anonimowe, podczas gdy transakcje dokonane w banku są kontrolowane. W pewnym stopniu anonimowość zapewnia gotówka, ale wiele państw coraz bardziej ucina transakcje gotówkowe, zwłaszcza takie o dużej wartości.

Waluty cyfrowe nie dają opcji odwracania transakcji – jeśli popełniłaś błąd, nie da się tego cofnąć. W przypadku oszustwa nie jesteś w stanie odzyskać środków, dlatego tak ważne jest zrozumienie działania cyfrowych aktywów.

Usunięcie pośredników i zmiana dotychczasowego tradycyjnego systemu finansowego zrewolucjonizowała pojęcie transakcji pieniężnych. Kryptowaluty tworzą całkowicie nowy świat, w którym Ty jako jednostka masz władzę. Jesteś swoim własnym bankiem, kontrolujesz swoje środki i dbasz o ich bezpieczeństwo. Ponosisz większą odpowiedzialność za swoje pieniądze – ale także masz wolność i niezależność w podejmowaniu decyzji, więcej równości i prywatności.

Klucz publiczny i prywatny – do czego służą? 

Skoro poznałaś już ogólną definicję kryptowalut, warto zrozumieć na jakiej zasadzie są dokonywane transakcje.

Każdy portfel kryptowalutowy (wallet) ma swój klucz publiczny i prywatny. To właśnie dzięki nim wysyłasz i odbierasz kryptowaluty bez konieczności weryfikacji ich przez pośrednika. Oba klucze współpracują ze sobą. To także złożony temat (jak większość zagadnień z zakresu kryptowalut), ale to, co najważniejsze dla Ciebie do zapamiętania na tym etapie to fakt, że bez tych dwóch kluczy nie byłoby kryptowalut. To dzięki systemowi, który wykorzystuje klucz publiczny i prywatny do szyfrowania i uwierzytelniania informacji, możesz być pewna swoich transakcji.

Szerzej zgłębimy to zagadnienie przy temacie zawierania pierwszych transakcji na rynku krypto.

W najprostszym ujęciu, klucz publiczny działa na podobnej zasadzie co Twój numer konta w banku. Każdy może wykonać z Tobą transakcję wykorzystując Twój klucz publiczny, ale by ją odebrać potrzebujesz swojego klucza prywatnego. Bez niego nie jesteś w stanie udowodnić, że jesteś właścicielką kryptowaluty, którą otrzymałaś w transakcji.

Przy kluczu publicznym posłużyłam się analogią numeru konta bankowego. Zatem, klucz prywatny jest jak hasło do Twojego konta. Może być kodem binarnym składającym się z 256 znaków, kodem QR, 64-cyfrowym kodem szesnastkowym lub frazą mnemoniczną (składającą się ze słów). W każdym z tych przypadków, klucz prywatny jest złożoną, dużą liczbą, która zabezpiecza Twoje środki. Nigdy nikomu go nie udostępniaj, bo dzięki niemu możesz udowodnić własność lub wydanie środków powiązanych z Twoim publicznym kontem.

Dlaczego wspominam o tym we wstępnie do kryptowalut? Jest to niezwykle istotne dla zrozumienia sposobu zawierania transakcji. Kupując kryptowalutę, pojawia się zapis u każdego użytkownika sieci blockchain, że środki zostały przetransferowane od jednego klucza publicznego, do drugiego. Jeśli jesteś w posiadaniu klucza prywatnego z dostępem do tego drugiego klucza publicznego, który otrzymał środki, to możesz nimi dowolnie rozporządzać.

Sprawdźmy to na prostym przykładzie:

Karolina wysyła Ewie 10 Bitcoinów (BTC).

W całej sieci blockchain pojawia się automatycznie zapis, że 10 BTC zostało przetransferowane między tymi kontami. Zniknęły u Karoliny, pojawiły się u Ewy.

Ewa chciałaby sprawdzić swoje środki, dlatego loguje się do swojego portfela wirtualnego za pomocą klucza prywatnego. Nie są potrzebne dodatkowe hasła, numery telefonów, adresy e-mail czy loginy.

Ewa może rozporządzać teraz swoim Bitcoinami – wypłacić lub wysłać środki do każdej osoby, której zna klucz publiczny.

Najważniejszy wniosek: Klucz publiczny (udostępniamy) ma swój przypisany klucz prywatny (nie udostępniamy).

Czym jest technologia blockchain?

Blockchain umożliwia przechowywanie i udostępnianie w sieci wartości i informacji w systemie peer-to-peer (P2P).
W terminologii informatycznej sieć peer-to-peer oznacza powiązane urządzenia, które wspólnie przechowują i udostępniają sobie wzajemnie dane (ciekawostka: w przeszłości używano systemów P2P do nielegalnego przesyłania muzyki, np. projekt Napster).
W dziedzinie cyfrowych finansów, sieć P2P jest połączona z wymianą kryptowalut lub wirtualnych środków poprzez rozproszoną sieć.

Działanie systemu P2P to bardzo obszerny temat, pełny technologicznych niuansów, dlatego będę musiała rozwinąć go w przyszłości. Dzisiaj spróbuj zapamiętać, że systemy peer-to-peer zazwyczaj nie posiadają jednego serwera – użytkownicy mają taki sam dostęp do informacji i mają na nią taki sam wpływ. Są one bardzo odporne na ataki cybernetyczne, ponieważ nie ma określonego serwera, który można zaatakować – wszelkie informacje są rozproszone pomiędzy użytkownikami sieci. W przypadku ataku nawet jeśli jeden serwer padnie, to pozostałe przejmą jego rolę, co czyni tę technologię wyjątkowo bezpieczną.

Wiesz już czym są kryptowaluty. Blockchain jest technologią, która śledzi, dokąd zmierza cyfrowa waluta; fundamentem cyfrowych płatności. Podczas gdy standardowe waluty fiat mają opracowany system finansowy, który zarządza przepływem ich wartości, począwszy od banków, regulacji, drukowania banknotów, urzędników i bankomatów, kryptowaluty zastępują to wszystko sieciami blockchain, zaprojektowanymi do bezpiecznych transakcji.

Dla ułatwienia, możesz myśleć o blockchainie jak o cyfrowym zamienniku banków. Jest to system zarządzania regulujący sposób tworzenia i wykorzystywania wartości kryptowalut – taka cyfrowa księga wszelkich transakcji, które zostały dokonane w sieci. Zapisuje wszystkie ruchy, nie można ich modyfikować i usuwać, dlatego dokładnie obserwujesz, gdzie znajduje się Twoja kryptowaluta – i wszystkich innych osób.

Wiemy, że blockchain Bitcoina jest bezpieczny, ponieważ cały jego kod jest do wglądu dla każdego zainteresowanego. Możemy od początku do końca przeanalizować na jakich zasadach działa, zanim zaczniemy z niego korzystać. To jest właśnie ta część, w której przydaje się znajomość programowania, ale na szczęście, już wiele osób przed nami zbadało Bitcoina i potwierdziło, co jest w nim zawarte.

Większość kryptowalut ma swoje sieci blockchain z własnymi zasadami (np. inną niż Bitcoin ma Ethereum). Oznacza to, że mają różne zasady działania, prywatności, decentralizacji itd.

Kontynuując przykład Bitcoina: jest to publiczna kryptowaluta. Zatem każdy człowiek posiadający określone oprogramowanie z otwartym kodem źródłowym może być uczestnikiem danego systemu, a za pomocą publicznych serwisów internetowych może mieć wgląd w zawierane transakcje, zarówno historyczne, jak i te bieżące. Ale nie oznacza to, że nie jest anonimowy! Bardzo trudno dojść do tego, kto kryje się za adresem. Każdy posiadacz Bitcoina ma swój publiczny portfel, który jest po prostu ciągiem znaków. O szczegółowej charakterystyce tego projektu opowiem w następnym artykule.

Sam blockchain jest innowacyjną technologią, napędzającą nie tylko kryptowaluty, ale także DeFI (zdecentralizowane finanse), NFT (niepowtarzalne dobra w Internecie), Metaverse, gry i wiele innych. Ale o nich przeczytacie w kolejnych postach tej serii. 😉

Przy inwestowaniu zawsze należy mieć otwartą głowę i rozważać różne ewentualności. Choć nie jesteśmy w stanie przewidzieć wszystkiego, to na pewno nie warto wchodzić np. w Bitcoina bez znajomości zasad działania. Ta zasada tyczy się wszystkich aktywów, nie tylko kryptowalut.

Podsumowanie

Gratulacje, postawiłaś właśnie odważny krok w świecie kryptowalut! Sporo informacji, a przed nami jeszcze więcej. Teraz może wydawać się to skomplikowane, ale z czasem zaczniesz swobodnie poruszać się w cyfrowej rzeczywistości. Spróbuję maksymalnie ułatwić ten proces. Z pewnością po tym tekście pojawiło się dużo pytań.  Błędne koło i piękno nauki – im więcej wiedzy, tym więcej niewiadomych.
W następnym artykule scharakteryzujemy Bitcoina i Ethereum jako najpopularniejsze kryptowaluty i sprawdzimy, dlaczego są takie sławne.

Mam nadzieję, że pierwszy artykuł z serii o krypto był dla Was wartościowy. Zastanawiacie się nad inwestowaniem w kryptowaluty, a może myślicie, że to chwilowy trend? Jestem ciekawa jakie macie zdanie na ten temat. Odezwijcie się w komentarzach! 😉