Dlaczego warto edukować finansowo dzieci?

Jeszcze kilkadziesiąt czy kilkanaście lat temu było nie do pomyślenia rozmawianie z dziećmi o pieniądzach. W końcu to sprawa dorosłych! Większość rodziców unikała tego tematu ze swoimi pociechami. Jednak nie da się ukryć edukacja finansowa dzieci jest kluczowa do ich prawidłowego rozwoju z wielu powodów. Skutki jej braku są najczęściej odczuwane w późniejszych latach i mogą prowadzić do nieświadomego zarządzania finansami (inflacji stylu życia, zadłużenia, spirali konsumpcji czy wielu innych problemów związanych z pieniędzmi). Bez wiedzy finansowej nie potrafimy odpowiednio zaplanować przyszłości. Ba, nawet nie czujemy się odpowiedzialni za swoje decyzje – raczej mamy wrażenie, że to pieniądze sterują nami bardziej niż my nimi. Nie potrafimy poczuć się samodzielnie i niezależnie, co przekuwa się nie tylko na zachwianą pewność siebie, ale ogólną jakość życia i zdolność radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych.

Rola rodziców w kształtowaniu zdrowych nawyków finansowych jest wyjątkowo ważnym aspektem, już od najmłodszych lat. Wiele badań wskazuje na to, że dzieci przejmują nawyki osób, które są im najbliższe (ale dotyczy to nie tylko dzieci – dorosłe osoby także upodobniają się do towarzystwa, w którym przebywają najczęściej). To od rodziców zależy, które wartości przekażą dzieciom. Czy zostaną nauczone oszczędnego podejścia, odpowiedzialnego korzystania z pieniędzy i planowania budżetu? A może będą rozrzutne i będą wydawać całą wypłatę bez planowania przyszłości? Świadome podejście rodziców do kwestii finansowych będzie dla dzieci wzorem do naśladowania – tak samo, jak ich nieprzemyślane i lekkoduszne podejście.

Bądź przykładem i otwarcie rozmawiaj

Nie można wymagać od dzieci więcej niż od samych siebie. Nie oczekuj, że będą oszczędne, podczas gdy widzą rozrzutność u najbliższych dorosłych. Na samym początku zadbaj o swoją edukację finansową (i swojego partnera lub partnerki). Dzieci uczą się przez obserwację, dlatego istotna jest transparentność finansowa. Nie bój się rozmawiać z młodymi o podstawowych aspektach, takich jak dochody, wydatki, oszczędności czy plany na przyszłość. Oczywiście nie zrzucaj na nich odpowiedzialności i problemów czy zmartwień, z którymi się mierzysz, jednak warto zadbać o to, by być z nimi szczerymi. Niech widzą, że tworzysz budżet i świadomie zarządzasz finansami. Opowiadaj im o swoich inwestycjach i pytaj, co o tym myślą (ale dostosuj język do ich wieku :D). Możesz wspólnie z dziećmi określać cele oszczędnościowe, np. na wakacje czy wspólne hobby i razem dążyć do ich osiągnięcia. Pokaż, że oszczędzanie nie musi być związane z wyrzeczeniami, a może być fajną aktywnością, która zbliża Was do siebie jako rodzinę!

Gdy podejmujesz większe decyzje finansowe, takie jak zakup samochodu, mieszkania czy egzotyczne wakacje, włącz dzieci do rozmowy. Wyjaśnij im, jakie są różne aspekty podejmowania decyzji finansowych, uwzględniając przy tym aspekty ekonomiczne oraz koszt alternatywny – z czego będziecie musieli zrezygnować, jeśli zdecydujecie się na pewien zakup?

Prezentuj swoją postawą unikanie nieodpowiedzialnego zadłużenia. Ostrzegaj przed pułapkami związanymi z kredytami czy kartami kredytowymi, ucząc ich jednocześnie odpowiedzialnego korzystania z tych narzędzi. Nie traktuj ich jak zakazanego owocu – wszyscy wiemy, że smakuje on najlepiej i dzieci mogą odczuwać znaczącą pokusę, by z nich korzystać. Uświadom je, jak działają i z czym się wiążą. Tłumacz, jak działa marketing i nie dokonuj impulsywnych zakupów. Oczywiście nie wymagam bycia nieskazitelnym przykładem. Każdemu zdarzają się błędy, ale jeśli już się pojawią, pamiętaj, by porozmawiać o tym z dziećmi i wyjaśnić im, jak działają np. wyprzedaże. Ważne, by dzieci poznały konsekwencje decyzji finansowych – zarówno te pozytywne, jak i negatywne. Dzięki nim zrozumieją, jak ważne jest podejmowanie świadomych i samodzielnych wyborów.

Przemyśl, jaką rolę będą odgrywać pieniądze w codzienności dzieci. By zapoznać je z pieniędzmi, warto rozważyć nagradzanie je za konkretne czynności, ale niekoniecznie za standardowe obowiązki domowe (w końcu jako dorośli też za to nie zarabiamy). Czy całkowicie rezygnować z kieszonkowego? Zwróć uwagę na to, by nie uczyć dzieci dostawania pieniędzy… za nic, nieregularnie i bez konkretnych ustaleń. Ważne, by czuły pewną zależność i konsekwencję w kontekście zarabiania. Być może zechcesz nagradzać w jakiś sposób wsparcie w dodatkowych obowiązkach (np. pomoc przy myciu samochodu)? A może wspólnie ustalicie jakąś kwotę, którą dziecko dostaje raz w miesiącu i którą może oszczędzić na wybrany cel, a gdy wyda, musi liczyć się z konsekwencjami, że np. nie będzie miało na wyjście do kina ze znajomymi? Możliwości jest dużo, a wybór należy do Ciebie – najlepiej ustal to z własnym dzieckiem, ponieważ każde jest odrębną jednostką. Pamiętaj, że dzieci, które nie uczą się obcowania z pieniędzmi są dużo bardziej narażone na trudności finansowe w życiu dorosłym.

Nie wiesz, jak zacząć edukację finansową dziecka? Skorzystaj ze wsparcia

Wszystko, co napisałam wyżej brzmi pięknie i wspaniale, a w praktyce… może być różnie. Wiele osób nie otrzymało odpowiedniego wychowania finansowego w dzieciństwie – jak zatem mają uczyć swoje dzieci świadomego i odpowiedzialnego podejścia do zarabiania?

Na szczęście, jest na to rozwiązanie. Na rynku jest dużo ciekawych pozycji, które ułatwią Ci rozmowy z podopiecznymi. Mam swoich kilku ulubieńców, których znajdziesz w sekcji książek dla dzieci wydawnictwa, z którym współpracujemy nie od dziś – Maklerska.

1. Ekonomia. To, o czym dorośli Ci nie mówią 

Cała seria „To, o czym dorośli Ci nie mówią” jest adresowana do dzieci, ale również dla dorosłych może być ona bardzo ciekawa. Kilka tytułów wpadło mi w ręce, ale zdecydowanie ekonomia podbiła serce moich młodszych członków rodziny. Autor w bardzo prosty sposób, za pomocą lekkiego języka i przewrotnych rysunków przekazuje wiele ciekawostek i podstaw z ekonomii. Dowiadujemy się, skąd się biorą pieniądze i zastanawiamy się, jak zarabiać więcej przy mniejszym nakładzie pracy. Jeśli chcesz zachęcić dziecko do poznania nie tylko fundamentów, ale i bardziej zaawansowanych zjawisk z ekonomii – ta książka może być dobrym wyborem!

2. Język pieniądza, czyli mamo, tato, porozmawiajmy o pieniądzach, zarabianiu i oszczędzaniu

Kolejna ciekawa pozycja, nie tylko dla dzieci między 7 a 12 rokiem życia, ale także dla ich rodziców czy nauczycieli szkół podstawowych. Czym wyróżnia się ta książka? Została napisana przez ojca z synem – poznajemy dwie perspektywy pełne humoru i ciekawych faktów, dzięki czemu czyta się ją lekko, jednocześnie zachęcając i inspirując dziecko do podjęcia konkretnych kroków.

3. Co robić, aby mieć dużo pieniędzy?

Książka rozpoczyna się legendą o chłopcu, który dzięki odwadze, pomysłowości i determinacji wprowadził strategiczną innowację na Wyspie Słońca, zmieniając ekonomię wyspy. „Musimy porozmawiać o pieniądzach” to inspirująca lektura, bogata w ciekawe ćwiczenia i przykłady. Autorka prezentuje popularne eksperymenty psychologiczne, takie jak test słodkiej pianki i wprowadza czytelnika w zagadnienia przychodu pasywnego, procentu składanego, teorii perspektywy, owczego pędu czy efektu utopionych kosztów.

Autorka książki nie skupia się jedynie na edukacji finansowej, lecz podkreśla także znaczenie samokontroli, zarządzania czasem, współpracy i interakcji społecznej. Nie zapomina również o znaczeniu cech charakteru i postawy przedsiębiorczej, które są kluczowymi kompetencjami przyszłości. Jej wkład w edukację został doceniony nagrodą Henry’ego Davida Thoreau za obronę wolności w edukacji, w tym wolności finansowej.

4. Ekonomia dla ciekawych

Masz ochotę na dynamiczną podróż po zawiłościach ekonomii? Autor, kierując się do młodej publiczności, przenosi zasady ekonomii w kontekst realnych pytań zadawanych przez grupę ciekawych nastolatków.

Rozpoczynając od prostych tematów, takich jak różnice w zarobkach między krajami czy globalizacja, książka stopniowo przechodzi do bardziej skomplikowanych zagadnień, np. polityka gospodarcza, przyszłość systemu emerytalnego czy kryzys klimatyczny. Całość utrzymana jest w formie dialogu, gdzie młodzi ludzie zadają pytania, a ekonomista odpowiada, starając się ukazać różne zagadnienia w przystępny sposób.

5. Nasz pieniądz Bitcoin

Jako fanka kryptowalut nie mogłam przegapić tej pozycji. W malowniczym miasteczku Bitkowice, dzieci są niesamowicie przedsiębiorcze, codziennie wymieniając się dobrami i oferując różne usługi. Z czasem jednak zauważają, że sprzedaż i wymiana byłaby dużo łatwiejsza, gdyby miały do tego odpowiednie narzędzia. Do miasteczka przybywa nowy chłopiec i szybko proponuje im innowacyjny system – handel przy użyciu Bitcoina (ciekawostka: w tym tygodniu osiągnął swój historyczny poziom cenowy – ponad 69 tysięcy dolarów). Dzieci zafascynowane tym pomysłem zaczynają go wdrażać. Książka w prosty sposób przedstawia, dlaczego Bitcoin jest wartym uwagi systemem, nadającym się do zastosowania. Nie tylko edukuje dorosłych, ale także buduje świadomość u najmłodszych. Autor przekazuje wiedzę w bardzo przystępny sposób, jednocześnie zgłębiając tajniki cyfrowych finansów.

6. Forsa

Książka napisana w humorystycznym stylu, która kształtuje w młodych czytelnikach pewność siebie i pozytywne nastawienie do pieniędzy. Autorka jest prawniczką i w prosty sposób objaśnia, czym są pieniądze, jak mądrze je wydawać oraz jak czerpać z nich korzyści. Od starożytnych form płatności po współczesne kryptowaluty, od zrozumienia odsetek i podatków po skuteczne strategie oszczędzania i tworzenia prostego budżetu domowego – książka kształtuje zdrowe nawyki i świadomość w zarządzaniu pieniędzmi.

To oczywiście nie wszystkie książki z wydawnictwa, dlatego zachęcam do zapoznania się z wszystkimi i rozpoczęciem edukacji dziecka jak najszybciej! A Maklerska przygotowała dla Was 5% zniżki na kod „finansemlodych”, który obejmuje całą kategorię finansów dla dzieci. Kod jest aktywny do końca marca, więc już możecie zaopatrzyć się w jakąś pozycję na Dzień Dziecka lub po prostu obdarować bliską młodą osobę bez szczególnej okazji, dbając o ich kształtującą się świadomość finansową. 😉

Podsumowanie

Tworzenie zdrowych nawyków finansowych u dzieci wymaga cierpliwości, zrozumienia ich indywidualnych potrzeb i dostosowania podejścia do etapu ich rozwoju. Postaraj się wspierać je w zdobywaniu wiedzy, rozwijaniu umiejętności oraz budowaniu pozytywnego stosunku do pracy i zarządzania finansami. Bądź przykładem i otwarcie rozmawiaj o pieniądzach, pokazując, że nie jest to temat tabu.

Więcej o inwestowaniu dla rodziny, dowiesz się z kursu Inwestowanie od podstaw 2.0. Przedsprzedaż trwa do 8 marca!